Burjuva Siyasetindeki Çürüme

Tarihsel bir krize yuvarlanan ve daha fazla çürüyen kapitalizm her alanda bozucu, yozlaştırıcı ve gericileştirici etkisini gösteriyor. Bunlardan biri de burjuva siyaset alanıdır. Burjuva iktidarlar her yerde derin bir yozlaşma içindedir. Siyasetteki çürüme kendine uygun siyasetçi tipini de yaratmakta, öne çıkarmaktadır. Her şeyin çıkar ilişkilerine göre belirlenmesi, adam kayırmacılık, köşe dönmecilik, rüşvet, yolsuzluk vb. kapitalizmin hiçbir döneminde olmadığı kadar sıradanlaşmış ve genelleşmiş, kurumsallaşmıştır. Siyaset yapma tarzı da buna göre değişmektedir. Siyasetçilerin ve devletlerin birbirleriyle ilişkilerinde burjuvazinin geçmişte yaratmış olduğu diplomatik teamüller yerlerini daha kaba, daha yozlaşmış, her şeyin açıktan güç gösterilerine dönüştüğü bir hale terk etmektedir.

Kitlelere daha iyi bir yaşam ve gelecek umudu aşılamaktaki becerisini giderek yitiren burjuvazi çareyi demokrasiyi ve özgürlükleri tırpanlamakta, baskıları ve polis devleti uygulamalarını arttırmakta, büyük biraderleşmekte, medya üzerindeki devlet kontrolünü arttırmakta aramaktadır. Hemen her ülkede otoriterleşmenin artması, bu nitelikteki burjuva politikacıların güç kazanması boşuna değildir. Otoriter ve totaliter rejimler burjuva düzen içinde “olağandışı, geçici, istisna” haller olmaktan giderek daha fazla çıkmakta ve tersine “olağan, kalıcı, kural” haline gelmektedirler.

Dünya çapında artan yoksullaşmanın, sefaletin, işsizliğin, bir türlü içinden çıkılamayan ekonomik krizlerin ve toplumsal sorunların, siyasal baskıların, savaşların yarattığı acıların da fonda yer aldığı bu tablo karşısında, dünya nüfusunun ezici çoğunluğunu oluşturan sömürülen ve ezilen sınıflar hiç kuşkusuz giderek artan bir hoşnutsuzluk içindedirler. Bu hoşnutsuzluk kendini çok çeşitli biçim ve yollarla dışa vurmaktadır. Burjuva siyaset alanındaki yozlaşmadan, bozulmadan, gericileşmeden, boğazına kadar yolsuzluğa batmış yönetimlerden ve giderek kangrenleşen toplumsal sorunların bir türlü çözülememesinden bıkan kitleler pek çok ülkede ciddi protestolarla, isyanlarla yahut farklı yollarla tepkilerini ortaya koymaktadırlar. Yakın zamanda Romanya’da, Ermenistan’da, Güney Afrika’da, Ürdün’de, İran’da, Irak’ta ve daha pek çok ülkede gerçekleşen irili ufaklı protestolar, isyanlar buna örnektir.

Ne var ki, çeşitli ülkelerde gerçekleşen bu protestolar ve isyanlar henüz burjuva düzeni hedef almaktan çok uzaktır. İçinde bulundukları yoksulluk, sefalet ve işsizlikten zaten bunalmış olan kitleler, buna yöneticilerin sefahat içindeki yaşamları ve bitmeyen yolsuzluklar eklendiğinde sokağa dökülmekte fakat ortaya çıkan enerji çoğu zaman heba olup gitmektedir. Devrimci alternatiflerin yokluğunda kitleler şu veya bu burjuva liderliğin, partinin peşine takılmaktan kurtulamamakta, dolayısıyla da en iyi ihtimalle bir burjuva iktidarın yerini bir başkası almaktadır. İşçi-emekçi sınıflar sorunun kaynağının kapitalizm olduğunu ve bataklık kurumadan sineklerden kurtulamayacaklarını fark ettikleri ölçüde kurtuluşa yaklaşmış olacaklardır. Ancak bunun kendiliğinden olmasını beklemek de doğru değildir. Çeşitli ülkelerde yaşanan bu tür örnekler önemli dersler barındırmaktadır. Hem kapitalizmin gidişatı karşısında işçi-emekçi sınıfların hangi koşullarda harekete geçtiğini hem de bu hareketliliklerin nasıl örgütlü mücadele kanallarına yönlendirilebileceğini anlamak bakımından…

Çürüyen kapitalizmin siyaset alanına etkisi

Elif Çağlı, Çürüyen Kapitalizm adlı yazısında kapitalist sistemin çürümesi olgusunu şöyle tarif ediyordu:

“Kapitalizmin özellikle İkinci Dünya Savaşı sonrasında bizzat emperyalist ilişkiler temelinde aldığı yol, bu asalaklaşma ve çürüme olgusunu büsbütün derinleştirmiştir. Kapitalizm artık sermayenin işçi haklarına küresel ölçekteki saldırısı ve küresel savaşlarla birlikte seyrediyor. Küresel kapitalizm, en büyük üretici güç olan insanı ve doğayı küresel ölçekte yıkımlara sürüklüyor. Bu belirtiler, kapitalist üretim tarzının üretici güçlerin gelişimini ve dünyanın varlığını tehdit eden bir tarihsel tükenmişlik noktasına dayanmış olduğunun ifadesidir. Ekonomik işleyişteki dönemsel iniş çıkışlar her ne olursa olsun, kapitalizm bir daha hiç genç olmayacak. Tam tersine, yaşlanan ve ölüme yüz tutan beden zoraki önlemlerle yaşatılmaya çalışıldığı ölçüde can çekişme süreci sancılı biçimde uzayacak. İşçi sınıfının devrimci bilinç ve örgütlülüğünün yetersizliği nedeniyle yıkılması geciktiği oranda, kapitalizmin yarattığı tahribat büyüdükçe büyüyecek.”

Kapitalist çürümenin ciddi sosyal ve siyasal sonuçları olduğu açıktır. Giderek daha da derinleşen çürümenin etkilerinin en çok burjuva sınıf içinde ve burjuva siyaset alanında görülmesi de kaçınılmazdır. Burjuva siyasetteki çürümenin pek çok görünümünden bahsedilebilir ve bunların hiçbiri de yeni değildir, ama tıpkı bir hastalığın genç bir insandaki belirtileriyle yaşlı hatta ölüm döşeğindeki bir insandaki belirtilerinin aynı olmaması gibi, burjuva siyasetteki çürümenin görünümlerinde de müthiş bir artış, kronikleşme ve yaygınlaşma söz konusudur.

Burjuva siyasetteki çürümenin en önemli yansımalarından/sonuçlarından birisi, hiç kuşkusuz, Elif Çağlı’nın dile getirdiği gibi pek çok ülkede burjuva demokratik haklar gerilerken, oligarşik yönetim uygulamalarının büsbütün pekişmesi ve demokrasi can çekişirken, burjuva düzenin tam bir plütokrasi egemenliğine dönüşmesidir. Elif Çağlı bu dönüşümün nasıl gerçekleştiğini Demokrasi ve Plütokrasi yazısında şöyle anlatmaktadır:

“Kapitalizm kendi sonuna yaklaştıkça, burjuva parlamenter rejim de görece toplumsal uzlaşma sağlayan özelliklerini yitirmekte ve sınıf diktatörlüğü yönü çok daha açık biçimde öne çıkmaktadır. Yalnızca Türkiye’de değil pek çok ülkede burjuva siyaset arenası, sistemin çıkışsızlığını yansıtır biçimde, hiçbir yeni umut vaat etmeyen köhnemiş bir tahterevalli oyununa dönüşmüştür. Artık kitlelerin önemli bir bölümünün gönüllü rızasını kazanamayan burjuva egemenler, büyük yalan kampanyalarını ve otoriter eğilimleri tırmandırmaktan başka bir çare bulamıyorlar. Her türlü toplumsal muhalefete rağmen iktidarda kalma çabası içinde tepinen burjuva politikacıların, akla gelmedik tertip, entrika, rüşvet ve yolsuzluğa başvurması, Amerika’dan Avrupa’ya, Afrika’dan Asya’ya, Ortadoğu’sundan Türkiye’ye neredeyse her yerde dönemin sıradan vakası haline gelmiştir.”

Kapitalist çürüme çağında burjuva siyaset alanında yer almak hiç olmadığı kadar zenginleşme ve maddi çıkar sağlama aracına dönüşmüştür. Bu sebeple de eskinin en azından görüntüde “devlet adamı” tipindeki burjuva politikacılarının yerini parasal ve kişisel çıkarlarından başka hiçbir şeyi düşünmeyen, kaba saba ve görgüsüz, şark kurnazlığını marifet sayan, politikayı kaba güç gösterisinden ibaret sanan, amacına ulaşmak için her yolu mubah gören, burjuva kültürü dahi umursamayan, açgözlü bir politikacı tipi almaktadır.

Bu tipte politikacıların olduğu bir alanda yozlaşma, yolsuzluk, rüşvet skandalları hiç eksik olmamakta, ama yine eskiden farklı olarak artık bu durumlar sıradan bir hal almakta ve burjuva politikacılar bu tür ayıpları neredeyse saklamaya bile tenezzül etmeden, koltuklarına yapışmış vaziyette işlerine bakmaya devam etmektedirler. Burjuva normlar dâhilinde bile değer yargılarının, ahlâkın, belli bir siyaset kültürünün kalmadığı günümüz burjuva iktidarlarında, sistemin genel çürümüşlüğü siyaseti de çürütmekte, bu da kendine uygun siyasetçi tipini çoğaltıp devlet aygıtlarının ve partilerin bunlarla dolmasına neden olmakta, sonuçta da her türlü yozlaşma ve yolsuzluk, ahlâksızlık, gayri insani tutumlar vb alıp başını gitmektedir. Aslında bu durum nesnelliğin kendine uygun özneleri yaratmasından başka bir şey değildir. Nasıl ki kapitalizmin ilk dönemlerinde ilerici ve aydın burjuvalar vardıysa ve nesnellik bunları öne itiyorduysa, bugünün nesnelliği de kendi tipolojisini yaratmakta ve öne çıkarmaktadır.

“Dünya ölçeğinde bu doğrultuda yaşanan gelişmeler, Avrupa’da eski dönem burjuva siyasetçilere benzemeyen ve siyasi dengelerden çok parasal çıkarlarını düşünen Berlusconi, Sarkozy gibi tipleri ön plana çıkartmıştır. Keza çeşitli Asya ülkelerinde büyük yolsuzluk skandallarına rağmen koltuklarına yapışan “modern” burjuva siyasetçilerden bolca mevcuttur. Ayrıca, kapitalizmin yeni yükselen yıldızları Rusya veya Çin’de eski egemen bürokrasiden kapitalist plütokratlığa terfi eden çeşitlemeler günümüzün bir gerçekliğidir.”[1]

Burjuva siyaset alanındaki yozlaşmaya, rüşvet ve yolsuzluk olaylarına örnekler bulmak hiç de zor değildir. Zaten hemen her ülkede basın bu tür haberlerle çalkalanmaktadır. Türkiye’de yenen rüşvetler, milyar dolarları bulan servetler ilk akla gelen örneklerdendir. Yahut Malezya’nın devrik başbakanının bilmem kaç yüz evinde bulunan yüz milyonlarca dolar değerindeki para ve mücevherler, yurtdışındaki banka hesaplarında yatan yüz milyonlar da diğer örneklerdendir. Batılı ülkelerdeki bakan veya başbakanların Panama’daki off-shore hesaplarında milyonlarının çıkması da meselenin sadece şu ya da bu ülkeyle sınırlı olmayıp, kapitalist çürümenin genel sonucu olduğunun kanıtı olarak görülmelidir.

Dünya Şeffaflık Örgütünün raporuna göre dünyadaki ülkelerden üçte ikisinde, siyaset alanında yozlaşma ve yolsuzluk vakaları genel bir hal almış durumdadır. Üstelik bu rapor, ülkenin siyasi rejimiyle burjuva siyasetteki çürümenin bağıntısını da açıkça ortaya koymaktadır. Otoriter veya totaliter rejimlerle yönetilen ülkelerde, siyasetçilerin karıştığı yolsuzluk oranı da çok yüksek çıkmaktadır. Örneğin Yeni Zelanda, Danimarka, Finlandiya gibi ülkeler siyasette demokratik geleneklerin belli ölçüde sürdüğü ve “şeffaflığın” daha fazla olduğu ülkeler olarak görülür ve yolsuzluk örnekleri fazla bulunmazken; Rusya, İran, Çin, Türkiye gibi ülkeler demokrasinin ve “şeffaflığın” az olduğu, yolsuzluk örneklerinin de daha çok yaşandığı ülkeler olarak görülmektedir. Yolsuzluk indeksinde 2013 yılına kadar genelde orta sıralarda yer alan Türkiye’nin, bu tarihten itibaren hızlı bir düşüşe geçerek alt sıralara yaklaşması da, rejimle siyasetteki çürüme arasındaki bağıntının görülmesi bakımından önemli bir örnektir.

Yine aynı rapor, siyasetteki çürüme, yozlaşma ve gericileşmenin toplumsal adaletsizliğin artmasıyla, basın özgürlüğünün kısıtlanmasıyla, örgütlenme ve ifade özgürlüklerinin budanmasıyla direkt bağlantılı olduğunu da net biçimde ortaya koymaktadır. Bu alanlarda yaşanan hak ihlalleriyle siyasetteki yozlaşma-çürüme örneklerinin doğru orantılı olduğu barizdir. Açıktır ki kapitalizm tarihsel kriz ve çıkışsızlık içinde debelendikçe kendi normlarına dahi uymamakta ve çürümenin yarattığı kötü kokular sistemin her yerinden yükselmektedir. Bunun pratikteki karşılığı ise bizzat burjuva hukukun dahi rafa kaldırılması, gazetecilerin içeri tıkılması, medyanın tamamen kontrol altına alınması, her türlü örgütlenme ve ifade özgürlüğünün kısıtlanması, örneğin devlet ihalelerinin usulsüzce ve keyfi biçimde verilmeye başlanması, devlet yönetimine politikacıların yakınlarının ve adamlarının getirilmesi, yolsuzluk ve rüşvet vakalarının yaygınlaşıp sıradanlaşması, talan ve yağmanın ayyuka çıkması vb. olmaktadır.

Kapitalist çürüme ve toplumsal sonuçları pek çok ülkede halkın “artık yeter” diyerek sokaklara dökülmesine yol açmaktadır. Sadece 2018 yılı içinde yaşanan protestoların ve isyanların sıklığı, hem siyaset alanındaki çürümüşlüğün vahametini hem de işçi-emekçi kitlelerin gidişata karşı tahammülünün kalmadığını gösteriyor. Kısaca özetleyecek olursak 2018 yılının Ocak ayında Romanya’da, Mart ayında Slovakya’da, Nisan ayında Ermenistan’da, Güney Afrika’da ve Kenya’da, Haziranda Gürcistan’da ve Ürdün’de, Temmuzda ise Irak’ta ve Nikaragua’da kitlesel gösteriler gerçekleşti. Listeye İran’da ne zamandır devam eden inişli çıkışlı dalga da eklenebilir.

Bu ülkelerin hepsinde de genel bir yoksulluğa yüksek işsizlik oranları, ekonomideki kötü gidişat, artan hayat pahalılığı, geçim sıkıntısı ve halkın bu kötü durumuna rağmen zengin kesimlerin yaşantısındaki aşırı sefahat, burjuva siyasetçilerin karıştığı sonu gelmeyen yolsuzluk vakaları, kötü yönetim vb. eşlik etmektedir. Hatta bazıları emperyalist savaşın göbeğinde yer almakta ve savaş kitlelerin yaşamını çok daha katlanılmaz kılmaktadır. Burjuva medyanın sıkça yaptığı gibi bu hareketleri salt “yolsuzluk karşıtı protestolar/isyanlar” olarak kategorize etmek, ona indirgemek doğru değildir. Gerçekte kitleler, kendileri bunun bilincinde olsalar da olmasalar da, burjuva düzenin çürümüşlüğüne ve bunun toplumsal-siyasal sonuçlarına isyan ediyorlar.

Bu tür protestolar yaşansa da yaşanmasa da, diğer ülkelerde de işçi-emekçi sınıfların durumunun gün geçtikçe daha kötüye gittiği, insanların durumlarından hoşnutsuz oldukları bir gerçekliktir. Hemen her örnekte protestoları gerçekleştiren, sokaklara dökülen halk kitlelerinin sloganlarında yer alan temalar ortaktır; daha iyi bir yaşam ve özgürlük. İşçi-emekçi kitlelerin bu çığlığı çürüyen kapitalizmin insanlığa ne sunduğunun da özeti gibidir. Dünya gittikçe daha yaşanılmaz bir yer haline gelmekte ve artık insanlığa verecek hiçbir şeyi kalmamış olan kapitalizm, köhnemiş ve çürümüş düzeninin yıkılmaması için diktatörlerden, despotlardan, otokratlardan, hepsi pisliğe batmış ve yozlaşmış burjuva siyasetçilerinden medet ummaktadır.

Ayağa kalkan kitlelerin bu enerjisini burjuva düzenin temellerine yönlendirecek devrimci önderlikler olmadığından, burjuva iktidarların da bir şekilde tehlikeyi savuşturmaları mümkün olmaktadır. Egemenler kitlelerdeki hoşnutsuzluğun bazen hükümetleri-iktidarları düşürebilecek kalkışmalara neden olabileceğini iyi bildiklerinden, onları kandırmak ve pisliklerinin üzerini örtmek için her yola başvurmaktadırlar. Toplumda suni bir kutuplaştırma siyaseti izlenmesi, sürekli düşmanlar ve korku toplumu yaratılarak, kitlelerin dikkatinin başka yöne çekilerek pisliklerin üzerinin örtülmeye çalışılması neredeyse genelleşmektedir. Hemen her ülkede burjuva iktidarlar benzer yöntemler izlemektedirler.

Protestoların ve kalkışmaların yaşandığı ülkelerin hepsinde de kitleler şimdilik öfkelerini burjuva hükümetlere, bakanlara veya çeşitli politikacılara yöneltmekle yetiniyorlar. Dolayısıyla da burjuva iktidarların sarsıntılara rağmen düzeni sürdürmeleri mümkün oluyor. Ancak bunun ilânihaye sürmeyeceği açıktır. Miadını dolduran ve çürümeye başlamış olan her toplumsal sistem eninde sonunda yıkılacaktır. Henüz gerçek hedefine yönelmemiş olsa da işçi ve emekçilerin biriken öfkesi eninde sonunda kapitalist düzenin temellerine yönelecektir.