İngiltere’de Faşist Yükseliş ve Faşizme Karşı Mücadele

İngiltere’de bir dans okulundaki bıçaklı saldırıda üç kız çocuğunun öldürülmesinin ardından patlak veren göçmen karşıtı ırkçı saldırılar birçok kasaba ve şehre yayılarak devam ediyor. 29 Temmuzda Southport kasabasında gerçekleşen saldırının Müslüman bir göçmen tarafından yapıldığı yönündeki asılsız iddiaların sosyal medya yoluyla dolaşıma sokulmasıyla ne zamandır körüklenen göçmen düşmanlığının fitili ateşlendi. Saldırganın İngiltere doğumlu, Ruanda kökenli bir Hıristiyan olduğu sonradan açıklansa da amaç hâsıl olmuştu. Southport’da yerel camiye ve Müslümanlara saldırılarla başlayan ırkçı kalkışma kısa süre içinde Hartlepool ve Sunderland kasabalarının ardından 40’tan fazla kasaba ve kente sıçradı. İngiltere genelinde saldırılar şiddetlenerek yayılmaya devam ederken yükselen faşist tehlikeye karşı mücadele de büyüyor.

 “Yabancı avı”na çıkan faşist çeteler göçmenlerin yerleştirildiği otellere ve sığınma merkezlerine saldırılar düzenliyor, Asyalı ve Müslüman azınlıkların araçlarını ve dükkânlarını yakıyor, çeşitli bölgelerde beyaz olmayan yabancılara fiziksel saldırılarda bulunuyorlar. Rotherham ve Hull kasabalarında sığınmacıların kaldığı otellerin dışında toplanıp, tuğla ve şişelerle saldıran faşist güruhun oteli ateşe verip göçmenleri diri diri yakmaya kalkışması son 10 günde yaşanan saldırıların yalnızca bir kısmını oluşturuyor. Yayılan bu dehşet verici görüntüler birçok Siyah, Asyalı ve göçmen emekçi aileleri korku ve endişeye sürüklüyor. Rotherham’dan göçmenlerin şu sözleri saldırıların yarattığı dehşetin boyutlarını ortaya seriyor: “Afganistan’dan İngiltere’ye öldürülmekten kurtulmak için geldim ama bugün bizi öldürmek isteyenlerin ateşinde yanacakmışım gibi hissettim.” “Faşizmi yüzlerinde gördüm. Faşistler insanları barbarca öldürmek istiyorlardı.”

Ülke geneline yayılan bu faşist dalga bir gecede oluşmadığı gibi kendiliğinden de gelişmedi. İngiltere, Muhafazakâr (Tory) Partinin 14 yıllık iktidarı boyunca, göçmenlerin ve azınlık topluluklarının büyüyen toplumsal eşitsizliğin ve derinleşen yoksulluğun sebebi ve günah keçisi olarak ilan edildiğine defalarca tanıklık etti. David Cameron’dan Teresa May’e, Boris Johnson’dan Rishi Sunak’a istikrarsız yıllarla ve skandallarla geçen Muhafazakâr Parti liderlikleri, ırkçılığı ve Müslüman düşmanlığında somutlanan göçmenlere yönelik nefreti besledi. “Yasadışı göçle mücadele” adı altında göçmenleri yüzer hapishanelere doldurup ülkeden çıkarmayı hedefleyen “Ruanda Planı”, yüz binlerin katıldığı Filistin halkıyla dayanışma gösterilerini “nefret yürüyüşü” olarak atfedip karalamaları ve burjuva medya eliyle geniş bir anti-propaganda çalışması yürütmeleri bu ırkçı histeri dalgasını besleyen son örneklerdi.

Vadesi dolan ve artık İngiliz burjuvazisinin çıkarlarını karşılayamayacak ölçüde yıpranan Muhafazakârlar 4 Temmuzda gerçekleşen erken seçimle koltuğu sistemin öteki ana partisine, burjuvazinin “İşçi” Partisine devretmiş olsalar da, bu görev değişikliği ne İngiliz burjuvazisinin krizine çare olabildi, ne de emekçilerin yıllar içinde biriken sorunlarını yatıştırdı. Seçim sonuçları kitlelerin düzen partilerine duydukları öfkeyi ve hoşnutsuzluğu göstermesinin yanı sıra büyüyen bir tehlikeye de işaret ediyordu. 14 yıl boyunca kemer sıkma politikalarıyla yoksullukları derinleşen, sorunları biriktikçe tahammül sınırları zorlanan İngiltere işçi sınıfı, Muhafazakârları seçimlerde büyük bir hezimete uğrattı. Ancak Muhafazakârların bu rekor oy kaybının kaynağı emekçilerin büyük bir heyecanla İşçi Partisine yönelmesi ve İşçi Partisinin oylarını arttırması değildi. Kaybın önemli bir oranı merkez sağ Muhafazakâr Parti tabanının azımsanmayacak bir bölümünün aşırı sağa kaymasıyla meydana geldi. Emekçilerin biriken sorunlarına göçmenleri hedef göstererek “çözüm” vadeden ve milliyetçilik temelli propagandayla yoksul emekçileri tuzağına düşüren aşırı sağın nicedir süren yükselişi tehlikenin göz ardı edilemeyecek boyutlara ilerlediğini çoktan ortaya sermişti. Seçimlerin hemen akabinde istikrar vaadiyle iktidara oturan yeni İşçi Partisi hükümetinin Muhafazakârlardan devraldığı kemer sıkma politikasına devam etme planı aşırı sağın beslendiği damarı büyüttü, İngiliz Savunma Birliği (EDL) gibi faşist örgütler yeni hükümeti de hedef alarak provakatif yöntemlerle göçmen düşmanlığını azdıracak yollara başvurdu. Nitekim 27 Temmuzda başkent Londra’nın göbeğinde Reform UK ve EDL gibi faşist örgütlerin taraftarlarından oluşan 20 bin kişinin gerçekleştirdiği “ülkemizi geri istiyoruz” temalı ırkçı gösteri, sonraki günlerde patlayan faşist dalganın ilk halkasını oluşturdu. Nefret dolu İslamofobik ve göçmen karşıtı sloganlarla gerçekleşen faşist gösteri, hemen iki gün sonra üç kız çocuğunun “Müslüman bir göçmen” tarafından öldürülmesi yalanının yayılmasıyla başlayan ırkçı ve faşist histeri dalgasının ilk habercisiydi. Perşembenin gelişi Çarşambadan belliydi!

Dünya kapitalizminin içine girdiği tarihsel krize paralel olarak İngiltere kapitalizminin de içinde bulunduğu derin kriz hali, krizin yükünü taşıyan kitleleri iki kutupta biriktiriyor. İngiltere’de bir yanda hayat pahalılığına, emperyalist savaşların yol açtığı yıkımlara tepki duyan emekçilerin hoşnutsuzluğu büyürken, öte yanda göçmen düşmanlığı demagojisi üzerinden tabanlarını genişleten ve sınıf mücadelesinin önünde bir tehlike olarak büyüyen faşist oluşumların yükselişi söz konusu. Faşist Nigel Farage’ın partisi Reform UK işte bu demagoji üzerinden tabanını genişletmiş ve son seçimlerde 4 milyonun üzerinde oy alarak 5 milletvekili çıkardı. Aşırı sağın ve faşist yükselişin parlamentodaki temsilcisi Reform UK, İngiltere’nin anti-demokratik dar bölge seçim sisteminin gazabına uğramış olmasaydı aldığı oy oranıyla daha fazla milletvekili çıkaracaktı. Fakat bu kadarı bile onun sokaktaki görünümü EDL gibi faşist oluşumlara cesaret veriyor. İngiltere sokaklarında ırkçı saldırılarıyla, faşist sloganlarıyla, Nazi selamlarıyla göçmen ve sığınmacılara dehşet saçan faşist çeteler, önlerini açan İngiliz müesses nizamının işini fazlasıyla görüyor.

İngiltere’deki faşizmin yükselişi Avrupa’da ve dünyanın diğer bölgelerinde yükselen faşist tehlikeden bağımsız okunamaz. Avrupa ülkelerinde iktidara yerleşen veya ikinci parti konumuna çıkacak kadar tabanını genişleten faşist partilerin keskin bir yükselişi söz konusuyken, İngiltere’de de uzun yıllardır beslenen bu damar aynı nesnel zemin üzerinden yükseliyor. Kapitalizmin derinleşen tarihsel sistem krizi dünyanın dört bir yanında çeşitli tezahürlerle kendini gösterirken, kendi yarattıkları felâketler karşısında çözümsüz kalan düzen sahipleri olağanüstü yol ve yöntemlerle bu krizden bir çıkış yolu bulmaya çalışıyor. Her hamlesinde kitlelerin sorunları derinleşiyor, toplumsal çelişkiler derin kırılmalar yaratacak kadar büyüyor, hükümetlere ve sermaye düzenine yönelik hoşnutsuzluk ve öfke dünya genelinde büyüyor. Yoksulluğun ve sefaletin kuyusundan çıkmak için ileriye doğru bir yol bulmaya çalıştıkça yolu engellenen kitleler düzen güçlerinin eliyle yaratılan faşist örgütlerin ağlarına, tuzaklarına kapılabiliyor. Toplumun yaralarından ve yarıklarından beslenerek büyüyen ve böylesi dönemlerin ürünü olan faşist oluşum ve örgütler bizzat egemenlerin eliyle besleniyor. Bugün İngiltere’de de yükselen faşizm tehlikesi kendiliğinden değil egemenlerin eliyle önü açılarak ilerliyor.

Göçmenlere yönelik ırkçı saldırılar yayıldıkça faşizme karşı mücadele yükseliyor

Muhafazakârların ardından iktidara oturan, tarihinde daha önce görülmedik ölçülerde sağa kayan, Filistin meselesinden göçmen politikasına birçok başlıkta Muhafazakârların gerisine düşmeyecek ölçüde sağ bir söylem kullanan İşçi Partisi liderliği, iktidara gelir gelmez bir enkaz devraldığı bahanesine sarılarak kemer sıkma politikalarına, krizin bedelini emekçilerin sırtına yıkacak uygulamaları devreye sokmaya devam etti. İşçi sınıfına yönelik saldırıların katlanarak devam edeceğinin ayan beyan ortada olduğu İngiltere’nin yeni döneminde, zaten bir süredir başını kaldırmış olan işçi sınıfının hoşnutsuzluk dalgasını büyüteceğine dair şüphe yok. Hal böyleyken ve merkez sağ veya merkez sol partilerin derman olamayacağı kriz koşulları giderek derinleşirken, burjuvazi kitlelerin öfkesinin yönünü değiştirecek araçlara her zamankinden daha çok ihtiyaç duyacak. Emekçilerin en geri duygularına seslenecek, gerçek düşmanı gizleyip yapay düşmanlıklar yaratacak oluşumları kendi elleriyle besleyecek. Olağanüstü yöntemleri giderek normalize ederek işçi sınıfına yönelik baskı, yasak ve saldırıları arttıracak. Ancak bu gidişata karşı müdahale edecek ve tersine çevirecek tek güç olan işçi sınıfı büyüyen tehlikeye karşı sessiz kalmıyor.

İngiltere’de işçi sınıfı onyılların suskunluğunu, durgunluğunu 2022-23 boyunca süren ve milyonlarca işçinin dâhil olduğu grev dalgasıyla kırmış, bu tarihi grevlerin ardından direniş ve mücadele ruhunu kuşanan işçiler ve öğrenciler ise son aylarda Filistin halkıyla dayanışma eylemleriyle savaş karşıtı hareketi yükseltmişti. İngiltere işçi sınıfı gidişattan duyduğu hoşnutsuzluğu henüz örgütlü bir mücadeleye dönüştürmüş değilse de tarihsel hafızasını koruyabildiği oranda sınıf refleksiyle hareket ediyor, egemenlerden gelen saldırılar karşısında geçmişin derslerini hatırlayarak dayanışma silahını kuşanıyor. 29 Temmuzda patlak veren ırkçı ve faşist dalgaya karşı tehlikeyi gören ve sınıf refleksleriyle hızlı bir şekilde örgütlenen işçiler ve emekçiler bağlı oldukları sendikalar, yerel topluluk ve örgütler aracılığıyla faşist çetelerin eylemlerine karşı kitlesel ve etkili eylemlerle cevap verdi, vermeye devam ediyor.

Sendikaların da içinde yer aldığı ırkçılık karşıtı kampanya gruplarının, sosyalist örgütlerin, yerel toplulukların çağrısıyla günlerdir karşı eylemlerle faşist çeteleri püskürten işçi ve emekçiler esas meydan okumayı 7 Ağustos akşamı ülkenin kuzeyinden güneyine onlarca şehir ve kasabada ırkçılık ve faşizm karşıtı kitlesel eylemler gerçekleştirerek yaptı. Faşist çetelerin sığınma merkezlerine, mülteci destek bürolarına yapacağı saldırı tehlikesine karşı kısa süre içinde mobilize oldu ve binler olup olası saldırıların gerçekleşeceği noktalarda birleşerek faşizme ve ırkçılığa geçit vermeyeceğini gösterdi. Gençlerin ve sendikalı işçilerin yoğun katılım gösterdiği bu eylemleri önümüzdeki günler için çağrısı yapılan daha kitlesel eylemler izleyecek. Çeşitli sendikalar “faşistlerin işçi sınıfını bölmesine izin vermeyeceğiz” açıklamaları eşliğinde birlik, mücadele ve dayanışma çağrısını yükseltiyor. Faşizme karşı mücadeleyi büyüten İngiltere işçi sınıfı ise “Biz çoğunluğuz, onlar azınlık. İngiltere’nin faşistleri ve ırkçıları yenme konusunda gurur verici bir geçmişi var. Onları tekrar yenebiliriz. Irkçılığa, İslamofobiye ve anti-semitizme karşı dik durmalıyız. Aşırı sağa ve faşizme karşı birleşmeli ve harekete geçmeliyiz” diyor.

İngiltere işçi sınıfının kendi mücadele tarihinden, dünya işçi sınıfının ise İngiltere işçi sınıfının faşizme karşı mücadelesinden öğreneceği çok şey var. Dünya işçi sınıfının önünde ciddi bir tehlike ve tehdit olarak dikilen bu faşist yükselişe karşı işçi sınıfı devrimci örgütlülüğünü ve mücadelesini güçlendirerek karşılık vermediği sürece ne tür acılarla ve yıkımlarla karşılaşacağını tarih gösteriyor. Yükselen faşizm ve ırkçılık dalgasına karşı “bir daha yaşanmaz” saflığı ve umursamazlığı bir kenara bırakılıp, “bir daha asla!” diyen bir anlayış ve mücadele ruhunu büyütmek gerekiyor. Bugün dünya işçi sınıfının önünde milliyetçilik yerine enternasyonal bayrağını yükseltmek bir görev olarak duruyor.